%0 Journal Article %T انتخاب ژنوتیپ‌های مناسب کشت زمستانه (انتظاری) چغندرقند (Beta vulgaris L.) در منطقه تربت‌جام %J پژوهشهای زراعی ایران %I دانشگاه فردوسی مشهد %Z 2008-1472 %A حمیدی, حسن %A احمدی, مسعود %A طالقانی, داریوش %D 2022 %\ 09/23/2022 %V 20 %N 3 %P 335-348 %! انتخاب ژنوتیپ‌های مناسب کشت زمستانه (انتظاری) چغندرقند (Beta vulgaris L.) در منطقه تربت‌جام %K تجزیه به عامل‌ها %K تجزیه خوشه‌ای %K عملکرد قند خالص %K همبستگی %R 10.22067/jcesc.2022.74787.1138 %X کشت زمستانه (انتظاری) چغندرقند در مقایسه با کشت بهاره به دلیل استفاده از نزولات جوی و کارایی بیشتر مصرف آب در مناطق نیمه‌خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. به‌منظور ارزیابی عملکرد کمی و کیفی و شناسایی ژنوتیپ‌های مناسب برای کشت زمستانه، 16 ژنوتیپ چغندرقند در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار در منطقه تربت‌جام در دو سال زراعی 1399-۱۳98 و 1400-۱۳99 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ‌های مختلف چغندرقند تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد از نظر کلیه صفات مورد بررسی به استثنای نیتروژن مضره وجود داشت. مقایسه میانگین نشان داد ژنوتیپ SBSI-15 دارای بیشترین عملکرد ریشه (66/60 تن در هکتار) بود. همچنین، بیشترین مقادیر قند ناخالص (5/19 درصد)، قند خالص (3/16 درصد) و ضریب استحصال شکر (2/83 درصد) و کمترین میزان پتاسیم (2/4 میلی‌اکی‌والان در 100 گرم وزن ریشه) و قند ملاس (7/2 درصد) در ژنوتیپ F-20739 مشاهده شد. علاوه بر این، بیشترین عملکرد قند ناخالص (69/10 تن در هکتار) و عملکرد قند خالص (68/8 تن در هکتار) در ژنوتیپ FDIR 19 B 3021 وجود داشت. بررسی همبستگی صفات، بالاترین همبستگی مثبت و معنی‌دار را بین عملکرد قند ناخالص و عملکرد قند خالص (**99/0) و بیشترین همبستگی منفی و معنی‌دار را بین ضریب استحصال شکر و درصد قند ملاس (**95/0-) نشان داد. همچنین، نمودار بای‌پلات پراکنش ژنوتیپ‌ها بر روی دو عامل اول نشان داد ژنوتیپ‌های SBSI-15، SVZA 2019-JD0398، SVZA 2019-JD0402، SVZA 2019-JD0400، SVZA 2019-JD0401، FDIR 19 B 3021 و FDIR 19 B 4028 از سایر ژنوتیپ‌ها متمایز و به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر از نظر صفات شاخص عملکرد بودند. با توجه به دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه‌ای می‌توان ژنوتیپ‌ها را برای صفت عملکرد قند خالص در سه گروه عمده قرار داد. به طورکلی، ژنوتیپ‌های SVZA 2019-JD0401، FDIR 19 B 3021 و FDIR 19 B 4028 به‌عنوان ژنوتیپ‌های برتر دارای بیشترین عملکرد قند خالص و مناسب برای کشت زمستانه در منطقه تربت‌جام معرفی شدند.  %U https://jcesc.um.ac.ir/article_42075_c69103ded6d0a54525785506b870c3df.pdf