تنوع ژنتیکی صفات در لاین های حاصل از توده های بومی بزرک

چکیده
تنوع ژنتیکی موجود برای صفات در بزرک می تواند در برنامه های به نژادی آن و انتخاب ژنوتیپ های با صفات زراعی مطلوب مورد استفاد قرارگیرد. این مطالعه به منظور ارزیابی و بررسی تنوع ژنتیکی صفات زراعی و کیفیت دانه در لاین های حاصل از توده های بومی بزرک در سال زراعی 1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. در این آزمایش 73 لاین حاصل از روش انتخاب تک بوته در 6 توده بومی بزرک به همراه چند رقم شاهد (توده ها و رقم اصلاح شده فلاندرز از کانادا) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 2 تکرار کشت و ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ های مورد بررسی از لحاظ کلیه صفات از جمله اجزای عملکرد شامل تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه درکپسول و وزن صد دانه و همچنین عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه تفاوت معنی دار وجود داشته است. دامنه تغییرات برای صفات تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه به ترتیب برابر با 113تا 164 روز، 8/32 تا 4/68 سانتی متر، 16/0 تا 39/1 گرم و 375 تا2450 کیلوگرم در هکتار برآورد گردید. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنتیکی نیز برای صفات تعداد گیاهچه در مترمربع، میزان آلودگی به سفیدک پودری، تعداد انشعاب در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه بالا بود. همچنین وراثت پذیری عمومی بالایی (بین 9/74 تا 2/96% ) برای کلیه صفات به جز تعداد روز تا 50 درصد سبز شدن (با وراثت پذیری برابر 8/40% ) مشاهده شد. درصد روغن دانه که برای10 لاین برتر از نظر عملکرد دانه اندازه گیری شد، دارای تنوع زیادی (9/36 % تا 4/40% ) بود و وراثت پذیری عمومی بسیار بالا (99% ) برای آن برآورد گردید. تجزیه خوشه ای نیز ژنوتیپ ها را به 4 گروه تقسیم نمود که 2 گروه دارای بیشترین تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه بودند.

واژه های کلیدی: بزرک، توده های بومی، تنوع ‍ژنتیکی، وراثت پذیری، صفات زراعی