تأثیر نیتروژن و کلرمکوات کلرید برعملکرد دانه، زیست توده و کارآیی مصرف آب در چهار رقم گندم دیم

چکیده
تغییر اقلیم و پدیده گرم شدن جهانی هوا، الگوی بارندگی را در بسیاری از مناطق دیم خیز تغییر خواهد داد و ممکن است ریسک تولید در شرایط دیم بالا رود. در حال حاضر تولید در اغلب مناطق دیم خیز بدلیل عدم مدیریت مطلوب، از کارآیی مصرف آب مناسبی برخوردار نمی باشد. کمبود آب بر بسیاری از جنبه‎های عملکرد محصول اثر می‎گذارد و به منظور استفاده بیشینه از رطوبت موجود در خاک، تنظیم رشد ریشه و شاخساره با استفاده از مواد تنظیم کننده رشد (نظیر کلرمکوات کلرید) از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود. به منظور بررسی واکنش عملکرد دانه، زیست توده و کارآیی مصرف آب (WUE) چهار رقم گندم دیم به کند کننده رشد (کلرمکوات کلرید) و سطوح متفاوت کود نیتروژن، پژوهشی مزرعه ای در دو سال زراعی 86-1385 و87-86 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در منطقه باجگاه انجام شد. نتایج نشان داد که در هر دو سال پژوهش بین ارقام از نظر عملکرد دانه، زیست توده و کارآیی مصرف آب تفاوت معنی داری وجود داشت. اثر کلرمکوات کلرید و نیتروژن بر عملکرد دانه و زیست توده معنی دار شد. بیشینه عملکرد دانه و زیست توده در سال اول (به ترتیب، 4/192 و 2/431 گرم بر متر مربع) از رقم نیک نژاد و در سال دوم از رقم آذر 2 (به ترتیب، 5/121 و 5/333 گرم بر متر مربع) با تیمار کلرمکوات کلرید و کاربرد80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. کلرمکوات کلرید و سطوح نیتروژن تأثیر معنی دار ی بر کارآیی مصرف آب داشتند. برهمکنش کلرمکوات کلرید و سطح 80 کیلوگرم نیتروژن در هر دو سال پژوهش بر کارآیی مصرف آب معنی دار شد (بترتیب در سال‌های اول و دوم، 24/1 و 72/2 گرم بر متر مربع بر میلی متر). این موضوع ناشی از تأثیر نیتروژن و کلرمکوات بر افزایش توسعه رشد ریشه و جذب بیشتر آب بود. به نظر می رسد انتخاب ارقامی که نسبت به تنش خشکی انتهای فصل مقاوم باشند، همراه با کاربرد کلرمکوات کلرید و کود نیتروژن اثر بارزی در بهبود بهره وری از آب باران داشته، و بتواند عملکرد دانه گندم را در شرایط دیم بهبود بخشد.

واژه های کلیدی: ارقام گندم دیم، کند کننده رشد، WUE ، تنش خشکی، عملکرد دانه