آنالیز خلاء عملکرد زیره سبز در9 منطقه از استان های خراسان شمالی،خراسان رضوی و خراسان جنوبی با استفاده از رهیافت مدل سازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• بهنام کامکار ¹
• علیرضا کوچکی ¹
• مهدی نصیری محلاتی ¹
• پرویز رضوانی مقدم ²

¹ دانشگاه فردوسی مشهد

² گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/gsc.v5i2.1155

چکیده

برای پرکردن خلاء عملکرد محصولات زراعی در نظام های کشاورزی سه مرحله وجود دارد. تعیین پتانسیل عملکرد، تعیین اختلاف بین پتانسیل عملکرد هر منطقه با عملکرد واقعی (خلاء عملکرد) و بهینه سازی نظام تولید در راستای کم کردن این خلاء سه گام اساسی در بهبود تولید نظام های کشاورزی به شمار می روند. در این مطالعه یک مدل ساده فرایندگرا برای تعیین پتانسیل عملکرد زیره سبز ساخته و با استفاده از داده های مستقل مزرعه ای مورد آزمون قرار گرفت. این مدل برای 9 منطقه از استان های خراسان شمالی، جنوبی و مرکزی، شامل بجنورد، قاین، مشهد، نیشابور، سبزوار، گناباد، فردوس، کاشمر وبیرجند اجرا و پتانسیل عملکرد گیاه برای این مناطق تعیین شد. سپس اطلاعات جمع آوری شده از 228 مزرعه از مناطق مورد بررسی در همان سال جهت تعیین خلاء عملکرد مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که پتانسیل عملکرد در بین مناطق با شرایط اقلیمی متنوع بسیار متغیر بوده و میزان آن در مناطق سردتر و دارای مقدار تشعشع بالاتر بیشتر بود. خلاء عملکرد نیز تفاوت قابل توجهی در مناطق مختلف نشان داد و از 42/2 تن در هکتار در بجنورد تا 68/0 تن در هکتار در سبزوار متغیر بود. بر اساس نتایج به دست آمده حداکثر پتانسیل تولید دانه در این گیاه که مربوط به منطقه بجنورد بود، معادل 7/3 تن در هکتار تعیین گردید. اطلاعات جمع آوری شده از مزارع مورد بررسی و نیز ارزیابی تاثیر تغییر تاریخ کاشت بر تولید پتانسیل این گیاه که از طریق آنالیز حساسیت مدل در محدوده تاریخ کاشت‏های معمول مناطق مورد بررسی انجام شد، نشان داد که عدم انتخاب تاریخ کاشت مطلوب یکی ازمهم ترین دلایل ایجاد خلاء عملکرد این محصول در مناطق مختلف می باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که در صورتی که بتوان گزینه های مدیریتی درستی را در نظام های تولید این محصول به کار گرفت، می‏توان عملکرد این محصول را در برخی مناطق تا دو الی سه برابر افزایش داد.

---