بررسی عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب رقم‌های خارجی و توده‌های بومی گلرنگ

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمود قربانزاده نقاب
• سید حسن مرعشی
• فرج اله شهریاری احمدی
• سعید ملک زاده شفارودی

دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/gsc.v9i2.10992

چکیده

بذرهای 12 رقم خارجی و 6 توده بومی گلرنگ برای بررسی عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب آنها مورد تجزیه قرار گرفتند. بذرها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین رقم‌ها اختلاف معنی‌داری در عملکرد دانه، میزان روغن و ترکیب اسیدهای چرب وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه را رقم‌های S-541، PI-5376336 و توده محلی اراک به ترتیب با 3008 ، 2671و 2587 کیلوگرم در هکتار داشتند. بیشترین میزان روغن را رقم Bacum92وکمترین میزان پوسته بذر را رقم Rio-70 داشتند. اسیدهای چرب اصلی رقم‌ها ، شامل اسید لینولئیک، اولئیک، پالمتیک و استئاریک بودند که بیش از 99 درصد از کل اسیدهای چرب را تشکیل دادند. میزان اسید لینولئیک دررقم‌های مورد بررسی گلرنگ 25/77 – 05/54 درصد، اسید اولئیک 44/35-98/12درصد، اسید پالمتیک 23/7 -01/6 درصد، اسید استئاریک 02/3-21/2 درصد و میزان اسید لینولنیک 41/0-01/0 درصد تعیین گردید. پایداری روغن رقم‌ها بین دو دامنه 655/0-168/0 بدست آمد. همبستگی معنی‌داری بین عملکرد دانه با سایر صفات مشاهده نشد. همبستگی منفی و معنی‌داری بین میزان روغن و درصد پوسته (**488/0- r =)، اسید لینولئیک و پایداری روغن (**973/0 - r = ) و اسید اولئیک واسید لینولئیک (**968/0- r =) بدست آمد، به علاوه یک همبستگی مثبتی و معنی‌داری نیز بین اسید اولئیک و پایداری روغن (**992/0r =) تعیین شد. تفاوت معنی‌داری بین رقم‌های خارجی و توده‌های ایرانی در عملکرد دانه، میزان روغن، میزان پوسته دانه و ترکیب اسیدهای چرب وجود دارد. تنوع در صفات مورد مطالعه بالابود. این ژنوتیپ‌ها دارای پتانسیل خوبی برای اصلاح عملکرد دانه و کیفیت روغن هستند، اما برای موفقیت در برنامه‌های اصلاحی گلرنگ توصیه می‌شود که از توده‌های بومی بیشتری و همچنین رقم‌های خارجی استفاده شود.

---