مقایسه آیش فصلی و سالانه با مقادیر مختلف کاه و کلش از طریق شبیه سازی موازنه آب خاک در آذربایجان شرقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• الیاس سلطانی ¹
• فرخ رحیم زاده خویی ²
• علیرضا کوچکی ³
• عزیز جوانشیر ²
• افشین سلطانی ⁴

¹ دانشکده علوم زراعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

² دانشگاه تبریز

³ دانشگاه فردوسی مشهد

⁴ دانشگاه گرگان

10.22067/gsc.v5i2.930

چکیده

از آیش برای افزایش ذخیره رطوبت خاک در شرایط دیم استفاده می‌شود، اما این که آیش چقدر می‌تواند در افزایش ذخیره آب مؤثر باشد به شرایط اقلیم و خاک هر منطقه بستگی دارد. برای بررسی آیش در شرایط استان آذربایجان شرقی، شبیه سازی موازنه آب خاک برای 23 سال در 5 شهر اهر، مراغه، میانه، سراب و تبریز انجام شد (این شهرها دارای اقلیم نیمه خشک سرد بوده و نوع خاک لوم شنی بود). نتایج نشان داد که ذخیره آبی در پایان دوره آیش فصلی از 79 تا 140 میلی متر برای این شهر ها متغیر می‌باشد. این آب ذخیره شده در خاک 50 تا 60 درصد آب بارندگی را شامل می‌شود. عمده ترین عامل اتلاف آب در این نوع آیش تبخیر از خاک می‌باشد که باعث اتلاف 40 تا 50 درصد بارندگی می‌شود. سهم رواناب و زهکشی عمقی نسبتاً کم و مشابه (بین 1 تا 10 درصد) می‌باشد. در آیش سالانه، آب ذخیره شده در خاک در پایان دوره بین 67 تا 104 میلی متر بود که 16 تا 31 درصد از کل آب بارندگی راتشکیل می‌داد. مقایسه آیش فصلی و سالانه نشان داد که در شرایط استان، آیش گذاری سالانه از نقطه نظر ذخیره آب هیچ گونه مزیتی ندارد، بلکه باعث تلفات قابل ملاحظه آب از طریق رواناب و زهکشی عمقی می‌شود و در نتیجه فرسایش خاک و آبشویی عناصر غذایی را شدت می‌بخشد. نتایج شبیه سازی ها در مورد کاربرد مالچ کلش (مقادیر 5/0، 1، 5/1 و 2 تن در هکتار) در مدیریت آیش نشان داد که در آیش فصلی و سالانه به کارگیری مالچ کلش مزیتی در بر ندارد.

---