تاثیر برخی تعدیل‌کننده‌های تنش (متانول، نانوسیلیکون و هیومیک اسید) بر عملکرد، فعالیت برخی آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی و صفات بیوشیمیایی گندم در رژیم‌های مختلف آبیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رئوف سید شریفی ¹
• معرفت قاسمی ²
• حامد نریمانی ¹

¹ گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل. ایران

² بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل، ایران

10.22067/jcesc.2024.86431.1299

چکیده

تنش خشکی یکی از رایج­ترین عوامل محدود کننده تولید محصولات زراعی است. از این­رو، توسعه روش­ها و راهکارها برای کاهش اثر تنش خشکی بر بازده گیاهان زراعی ضروری است. برای کاهش اثرات منفی تنش خشکی می­توان از متانول، نانوسیلیکون و اسید هیومیک استفاده کرد. تنش خشکی غشاهای سلولی، سیستم فتوسنتزی، جذب آب و عناصر و فعالیت­های آنتی اکسیدانی را مختل می­کند که همگی بر رشد گیاه، عملکردهای فیزیولوژیکی و فرآیندهای متابولیک تأثیر منفی دارند. در این راستا، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل در سال زراعی 1402-1401 اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی رژیم­های مختلف آبیاری (آبیاری کامل به‌عنوان شاهد، قطع آبیاری در 50 درصد مراحل تورم غلاف برگ پرچم و ظهور سنبله به‌ترتیب به­عنوان محدودیت شدید و ملایم آبی) و محلول‌پاشی تعدیل‌کننده‌های تنش (محلول­پاشی با آب به­عنوان شاهد، محلول‌پاشی متانول (25 درصد حجمی)، نانوسیلیکون (50 میلی‌گرم در لیتر)، هیومیک اسید (300 میلی‌گرم در لیتر)، محلول‌پاشی متانول و نانوسیلیکون، محلول‌پاشی متانول و هیومیک اسید، محلول‌پاشی نانوسیلیکون با هیومیک­ اسید، محلول‌پاشی متانول، نانوسیلیکون و هیومیک ­اسید) را شامل می‌شدند. نتایج نشان داد محلول‌پاشی توام تعدیل‌کننده‌های تنش (متانول، نانوسیلیکون و هیومیک اسید) در شرایط قطع آبیاری در مرحله تورم غلاف برگ پرچم، محتوای مالون‌دی‌آلدهید (79/39 درصد) و هدایت الکتریکی برگ پرچم (25/31 درصد) را کاهش ولی فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز (89/4 درصد)، پلی‌فنل‌اکسیداز (73/7 درصد)، محتوای قندهای محلول (15/22 درصد)، کلروفیل a (48/33 درصد)، کلروفیل b (96/24 درصد) و محتوای پروتئین برگ (09/25 درصد) و عملکرد دانه (21/36 درصد) را در مقایسه با عدم محلول‌پاشی توام تعدیل‌کننده‌های تنش تحت شرایط قطع آبیاری در مرحله تورم غلاف برگ پرچم، افزایش داد. به­نظر می­رسد کاربرد منفرد و تلفیقی تعدیل‌کننده‌های تنش (متانول، نانوسیلیکون و هیومیک اسید)، می‌تواند عملکرد دانه گندم را تحت شرایط محدودیت آبی به‌واسطه بهبود فعالیت آنزیم­های آنتی‌اکسیدانی، اسمولیت­های سازگار و رنگیزه‌های فتوسنتزی افزایش دهد.

کلیدواژه‌ها

• پرولین
• خشکی
• قندهای محلول
• کاتالاز
• مالون‌دی‌آلدهید.‏

موضوعات

• تنش های محیطی

---