نشریه پژوهشهای زراعی ایران عضو کمیته بین المللی اخلاق در انتشار (COPE) می‌باشد و از آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می‌نماید.
لینک عضویت نشریه در COPE
منشور اخلاق نشریه پژوهشهای زراعی ایران، بر مبنای رهنمود‌های ارائه شده توسط COPE طراحی شده است. از کلیه اعضای هیات تحریریه، داوران و نویسندگان تقاضا می‌شود این دستورالعمل را مطالعه کنند و درصورت مواجهه با مسائلی ازقبیل سرقت ادبی، دستکاری استنادات و جعل داده در مقالات ارسالی یا منتشرشده، موضوع را با سردبیر نشریه، آقای دکتر خزاعی به آدرس ایمیل h.khazaie@um.ac.ir و یا تماس با ناشر ازطریق fumpress@um.ac.ir مطرح کنند و آنها طبق فلوچارت‌های COPE به موضوع رسیدگی خواهند کرد.
وظایف و مسئولیت‌های دبیران (سردبیر و اعضای هیات تحریریه)
- دبیران باید محتوای مقالات ارسالی را بررسی کنند و درصورت انطباق با حوزه کاری نشریه و براساس شناختی که از داوران دارند، داوران متخصص در زمینه‌ی موضوع مقاله پیشنهاد دهند.
- سردبیر نشریه مسئول اتخاذ تصمیم نهایی جهت پذیرش یا رد مقالات ارسالی براساس نظرات داوران و اعضای هیات تحریریه، توجه به اعتبار علمی و اهمیت مقاله برای محققان و خوانندگان، در نظر گرفتن مسائل مربوط به حق کپی‌برداری، سرقت علمی و غیره می‌باشد.
- دبیران باید اقدامات لازم جهت حفظ محرمانه بودن هویت داوران و نویسندگان انجام دهند.
- دبیران باید از بررسی مقالاتی که در آن هرگونه تضاد منافعی وجود دارد، خودداری نمایند و مدیریت این مقالات را به یکی دیگر از اعضای هیات تحریریه بسپارند.
- دبیران (به‌ویژه سردبیر) باید رفتارهای غیراخلاقی درخصوص مقاله ارسالی یا مقاله منتشر شده را بررسی کرده و اقدامات لازم را انجام دهند. هرگونه گزارش از رفتار غیراخلاقی، حتی اگر سال‌ها پس از انتشار مقاله کشف شود، مورد بررسی قرار دهند.
- دبیران هنگام مواجهه با موارد مشکوک به سوء رفتار، طبق فلوچارت‌های کمیته بین‌المللی اخلاق (COPE) پیش خواهند رفت. اگر در مقالات، رفتار غیراخلاقی به‌خوبی مستدل باشد، بایستی پاسخی مناسب مانند تصحیح، پس گرفتن، ابراز نگرانی یا یادداشتی دیگر، در نشریه منتشر شود.
- دبیران نباید هیچ‌گونه اطلاعاتی درمورد مقالات ارسالی، تا قبل از انتشار آن در اختیار کسی قرار دهند.
- دبیران نباید از اطلاعات مقالات ارسالی که هنوز منتشر نشده، بدون رضایت کتبی نویسنده برای اهداف تحقیقاتی خود استفاده کنند.
- دبیران باید به تمام مقالات ارسال شده به نشریه، توجه منصفانه داشته باشند و مقالات را صرفاً از لحاظ شایستگی علمی و بدون طرف‌داری یا کینه‌توزی شخصی یا در نظر گرفتن ملیت، جنسیت، مذهب و مسائل قومی، نژادی و سیاسی و یا وابستگی سازمانی نویسنده(گان)، مورد بررسی قرار دهند. تصمیمات مربوط به پذیرش و چاپ مقالات، نباید تحت تاثیر سیاست‌های دولت‌ها یا سازمان‌های دیگر خارج از خود نشریه باشد.
- سردبیر در پذیرش مقالات برای چاپ و تعیین زمان انتشار آنها اختیار تام دارد.
وظایف و مسئولیت‌های داوران
- داوران باید نظراتی ارائه دهند که دبیران را در امر تصمیم‌گیری درخصوص انتشار یا عدم انتشار مقالات ارسالی کمک کنند.
- داوران باید محرمانه بودن مقالاتی که برای ارزیابی به آنها ارسال شده است را حفظ کنند.
- داوران باید از ارزیابی مقالاتی که از دید آنها مشمول تضاد منافع اعم از منافع مشترک مالی، سازمانی، شخصی و یا هرگونه ارتباط دیگر با شرکت‌ها، نهادها یا افراد مرتبط با مقالات است، امتناع کنند و موضوع را فورا به سردبیر نشریه اعلام کنند تا مقاله برای داوران جایگزین ارسال شود.
- داورانی که احساس می‌کنند صلاحیت بررسی مقاله اختصاص‌یافته را ندارند یا قادر به انجام ارزیابی در مهلت مقرر نیستند، باید به سردبیر نشریه اطلاع داده و انصراف خود را از داوری مقاله اعلام کنند و اگر داور یا داوران متخصص دیگری را می‌شناسند، آنها را از طریق ایمیل یا بخش ارسال نظرات برای سردبیر در سایت نشریه پیشنهاد دهند.
- داوران نباید درخصوص مقاله با شخصی غیر از سردبیر بحث و گفتگو کنند. همچنین نباید اطلاعات مقاله را بدون اجازه، جایی مطرح کنند. این امر در مورد مقالاتی که داور از بررسی داوری انصراف می‌دهد نیز صدق می‌کند.
- داوران موظفند اطلاعات مقاله ارسالی برای ارزیابی را محرمانه تلقی کنند و از آنها درجهت منافع شخصی خود استفاده نکنند.
- داوران باید مقالات را به‌طور عینی، منصفانه و حرفه‌ای ارزیابی کنند.
- داوران باید از سوگیری‌های شخصی در نظرات و ارزیابی‌های خود پرهیز کنند و نظرات خود را به‌وضوح و مستدل بیان کنند. داوران باید نقدهای مستدل و منصفانه‌ای ارائه دهند تا به نویسندگان در بهبود مقاله کمک کنند.
- داوران موظفند منابعی را که نویسنده به آنها ارجاع نداده شناسایی و بررسی نمایند. هرگونه نتیجه‌گیری یا بحثی که پیش از این مطرح شده باشد باید همراه با منبع ذکر شود.
- داوران موظفند در صورت مشاهده هرگونه شباهت یا هم‌پوشانی بین اثر ارسالی و مقاله‌ای دیگر مراتب را به سردبیر اطلاع دهند.
وظایف و مسئولیت‌های نویسندگان
- نویسندگان باید اطمینان داشته باشند که مقاله ارسالی آنها قبلا در جای دیگری منتشر نشده باشند (مگر در قالب چکیده، بخشی از سخنرانی منتشرشده، کنفرانس یا پایان‌نامه) و یا درحال حاضر در نشریه دیگری در دست بررسی نیست.
- از نویسندگان تقاضا می‌شود مقاله را با جزئیات و منابع کافی ارسال کنند تا سایر پژوهشگران امکان تکرار پژوهش را داشته باشند.
- ممکن است از نویسندگان خواسته شود که داده‌های خام مطالعه خود را همراه با مقاله برای بررسی و ویراستاری ارائه دهند و باید آماده باشند تا در صورت امکان، داده‌ها را در دسترس عموم قرار دهند.
- نویسنده مسئول مقاله، مسئولیت اطمینان از تایید مقاله توسط تمام نویسندگان را برعهده دارد.
- فقط افرادی که معیارهای نویسندگی را دارند باید به‌عنوان نویسنده در مقاله ذکر شوند زیرا باید توانایی بر عهده گرفتن محتوای ارائه شده را داشته باشند.
- همه نویسندگان باید چک لیست ارسال مقاله را قبل از ارسال به دقت مطالعه کنند.
- نویسندگان باید در اولین مرحله ممکن (با ارائه فرم تعارض منافع در زمان ارسال مقاله)، هرگونه تضاد منافعی را که ممکن است منجر به تأثیر بر نتایج یا تفسیر آنها شود، افشا کنند.
- نویسندگان متعهد هستند که فقط آثار کاملاً اصلی و عاری از هرگونه سرقت ادبی را ارسال کنند. به نویسندگان پیشنهاد می‌شود با نرم‌افزارهای تشخیص سرقت علمی، مقالات خود را مشابهت‌یابی کنند.
- اگر کار شامل مواد شیمیایی، روش‌ها یا تجهیزاتی باشد که در استفاده از آنها خطرات غیرعادی وجود داشته باشد، نویسندگان باید این موارد را به‌وضوح در مقاله اعلام کنند.
- نویسندگان باید اعلام کنند که رضایت آگاهانه برای آزمایش از عوامل انسانی (درصورت نیاز) اخذ شده است. حقوق حریم خصوصی عوامل انسانی باید همیشه رعایت شود.
- زمان ارسال مقاله برای بازنگری، نویسندگان باید به‌طور کامل به تمام نظرات داوران پاسخ دهند و در مهلت تعیین‌شده، مقاله را بازبینی و فایل مقاله اصلاح شده و فایل پاسخ به داوران را از طریق سایت نشریه ارسال کنند.
- نویسندگان باید به افراد یا سازمان‌هایی که از آنها حمایت مالی کرده یا در شکل‌گیری پژوهش آن تأثیرگذار بوده‌اند اشاره نموده و در بخش "سپاسگزاری" در انتهای مقاله از آنها قدردانی کنند.
- شرط ارسال مقاله برای نشریه این است که نویسنده اجازه ویرایش مقاله برای خوانا شدن را بدهد.
- همه نویسندگان باید موافقت کنند که به نویسنده مسئول اجازه دهند به‌عنوان شخص مکاتبه‌کننده با دفتر نشریه در تماس بوده و اصلاحات لازم را انجام دهد.
- تحت مجوز دسترسی آزاد، حق مولف برای نویسندگان محفوظ خواهد بود، اما به دیگران اجازه بارگیری، اشتراک‌گذاری، نسخه‌برداری یا استفاده مجدد اثر را در صورتی‌که به‌درستی به آن استناد شود را می‌دهند.
- اگر نویسنده‌ای متوجه اشتباه یا بی‌دقتی مهمی در مقاله منتشرشده خود شود، موظف است مراتب را به‌سرعت به سردبیر نشریه اطلاع دهد، نسبت به اصلاح آن اقدام و یا مقاله را بازپس گیرد.
- نویسندگان باید بدانند که همه مقالات ارسالی به نشریه پژوهشهای زراعی ایران با نرم‌افزارهای تشخیص سرقت علمی بررسی می‌شوند و سرقت علمی نقض جدی اخلاق نشر است و در همه مصداق‌های آن رفتاری غیر اخلاقی و غیرقابل قبول می‌باشد.
وظایف و مسئولیت‌های ناشر
- دانشگاه فردوسی مشهد، به‌عنوان ناشر نشریه پژوهشهای زراعی ایران، متعهد است اطمینان حاصل کند که تصمیم‌گیری درخصوص مقالات ارسالی، صرفا براساس داوری حرفه‌ای صورت می‌گیرد و تحت تاثیر هیچ‌گونه منافع تجاری نمی‌باشد.
- ناشر موظف است با حفظ آرشیو دیجیتال خود، دسترسی دائمی به محتوای مقالات منتشرشده را تضمین نماید.
- ناشر بر رعایت اخلاق انتشار توسط سردبیر، اعضای هیات تحریریه، داوران، نویسندگان و خوانندگان نظارت می‌کند.
- ناشر به کمک سردبیران همواره باید اقدامات معقولی را برای شناسایی و جلوگیری از انتشار مقالاتی که در آن تخلفات تحقیقاتی رخ داده است، انجام دهند و تحت هیچ شرایطی چنین رفتار نادرستی را تشویق نکنند و آگاهانه اجازه وقوع چنین تخلفی را ندهند.
- ناشر همواره موارد مربوط به سوءرفتارهای علمی ازقبیل انتشار داده‌های جعلی یا سرقت علمی را بررسی می‌کند و تمایل به انجام اقدامات لازم شامل انتشار اصلاحیه، شفاف‌سازی و یا پس گرفتن مقاله درصورت نیاز دارد.
- مدل کسب و کار ناشر: دانشگاه فردوسی مشهد، با پرداخت بودجه تعریف‌شده برای هر شماره چاپ شده از نشریه (باتوجه به رتبه نشریه در ارزیابی سالانه‌ای که در پرتال نشریات علمی وزارت علوم و تحقیقات و فناوری اعلام می‌شود)، هزینه‌های مربوطه شامل راه‌اندازی و نگهداری زیرساخت نشریه، فرآیند بررسی، داوری، ویراستاری، صفحه‌آرایی و حفظ آرشیو مقالات، را تامین می‌کند.
سیاست دانشگاه فردوسی مشهد در استفاده از هوش مصنوعی و مدل(های) زبانی بزرگ
بر پایۀ دیدگاه کمیتۀ اخلاق انتشار (COPE)، نویسندگان در تمام آثار و اعم از مقاله‌های علمی، این امکان را دارند تا از ابزارهای هوش مصنوعی و مدل(های) زبانی بزرگ برای تهیۀ پیش‌نویس نسخۀ نویسنده «در بخش مواد و روش‌ها (و یا بخش مشابه)»، استفاده کنند. نویسندگان تنها در صورتی این امکان را خواهند داشت که با رعایت شفافیت، مسئولیت کامل اثر خود را بپذیرند و نسبت به محتوای مقاله پاسخگو باشند. ابزارهای هوش مصنوعی صلاحیت قرارگرفتن در میان نام نویسندگان را ندارد. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، در موضوعات مربوط به نویسندگی، سرقت ادبی، شفافیت و مسئولیت‌پذیری کاملاً به معیارهای دیرینۀ دانشگاهی متعهد است؛ بنابراین نویسندگان ملزم به مستندسازی و بیان دقیق شیوۀ استفادۀ خود از هوش مصنوعی و مدل(های) زبانی بزرگ هستند.
نقض اخلاق انتشار
اعضای هیات تحریریه نشریه پژوهشهای زراعی ایران یادآوری می‌نمایند که سرقت علمی در هریک از مصداق‌های آن امری غیرقابل قبول است:
- سرقت ادبی: سرقت ادبی عبارت است از استفاده از ایده‌ها و بخش‌های اصلی دیگران (بدون ذکر منبع) به گونه‌ای که تصور شود متعلق به خود شخص است. کپی کردن حتی یک جمله از مقالات شخص دیگر و حتی مقالاتی که خودتان قبلا منتشر کرده‌اید بدون استناد مناسب، از نظر نشریه پژوهشهای زراعی ایران، سرقت ادبی محسوب می‌شود. همه مقالات تحت بررسی یا منتشر شده در این نشریه، با نرم‌افزارهای تشخیص سرقت ادبی مانند iThenticate مشابهت‌یابی می‌شوند. لذا سرقت ادبی، نقض جدی اخلاق نشر است.
- ارسال هم‌زمان: باید اطمینان داشته باشید که مقاله ارسالی شما قبلا در هیچ جا و به هیچ زبان دیگری منتشر نشده و به‌طور هم‌زمان به نشریات دیگر ارسال نشوند.
- انتشارات تکراری: انتشار تکراری زمانی اتفاق می‌افتد که دو یا چند مقاله بدون ارجاع دهی مناسب، از فرضیه، داده‌ها و نتایج کاملا یکسانی استفاده کنند.
- انتشارات زائد: منظور از انتشارات زائد، تقسیم نامناسب اطلاعات یک مطالعه به چندین مقاله است که اغلب در اثر تمایل فرد به تکمیل رزومه تحصیلی اتفاق می‌افتد.
- جعل داده‌ها: جعل داده به این معناست که محقق واقعا مطالعه را انجام نداده است بلکه داده‌ها و نتایجی غیرواقعی و ساختگی را ارائه داده است و یا اینکه آزمایش را انجام داده اما داده‌ها یا نتایج تحقیق را حذف، دستکاری و یا تغییر داده است.
- دستکاری استناد: دستکاری استناد به معنای استنادهای بیش از حد در مقاله ارسالی است که به محتوای علمی مقاله کمک نمی‌کند و صرفا به‌منظور افزایش استناد به کار یک نویسنده خاص یا مقالات منتشر شده در یک نشریه خاص انجام شده است. این کار منجر به ارائه نادرست اهمیت کار یا نشریه‌ی خاصی که به آن اشاره می‌شود شده و بنابراین نوعی سوءرفتار علمی محسوب می‌شود.
- مشارکت یا انتساب نامناسب نویسنده: همه نویسندگان لیست شده، باید سهم قابل‌توجهی در انجام تحقیق ارائه شده در مقاله داشته باشند و همه ادعاهای آن را تایید کرده باشند. یادآور می‌شود که همه افرادی که سهم علمی قابل توجهی دارند ازجمله دانشجویان و تکنسین‌های آزمایشگاه باید در لیست نویسندگان ذکر شوند.
رسیدگی به پرونده‌های تخلف
اعضای هیات تحریریه نشریه پژوهشهای زراعی ایران اقدامات لازم را برای بررسی مقالات ورودی در مورد اصالت، قابلیت اطمینان اطلاعات ارائه شده و استفاده صحیح از استنادات و ارجاعات انجام می‌دهند و سیاست‌های زیر را در صورت شناسایی سرقت علمی در هر یک از مقالات ارسال شده به نشریه اعمال نموده و متناسب با آن اقدامات لازم خواهد نمود. اگر هر یک از رفتارهای غیراخلاقی توسط هیات تحریریه نشریه و یا توسط یکی از داوران تشخیص داده شود، اولین اقدام این است که سردبیر را با ارائه نسخه‌هایی از مطالب مربوطه و پیش‌نویس نامه‌ای به نویسنده مسئول مقاله و درخواست توضیح مناسب و بدون قضاوت در مورد آن مطلع نمایند. اگر تخلف از شدت کمتری برخوردار باشد، سردبیر طبق توصیه کمیته اخلاق انتشار، توبیخ‌نامه‌ای به نویسنده ارسال می‌کند و سیاست‌های انتشار نشریه پژوهشهای زراعی ایران را یادآوری می‌کند. اگر مقاله منتشر شده باشد سردبیر می‌تواند از نویسنده درخواست کند برای تصحیح سابقه، یک عذرخواهی در نشریه چاپ کند. درصورتی که توضیحات نویسنده غیرقابل قبول باشد و به نظر برسد رفتار غیراخلاقی جدی صورت گرفته است، موضوع از طریق هیات تحریریه به کمیته نشر ارجاع داده می‌شود. پس از بررسی، کمیته تصمیم خواهد گرفت که آیا پرونده به اندازه کافی جدی هست که ممنوعیت ارسال‌های بعدی را تضمین کند.
تحریم‌ها: در مواردی که تخلف شدید باشد، موضوع به سازمان مربوطه نویسنده اطلاع داده می‌شود و نویسندگان به مدت پنج سال اجازه ارسال مقاله به نشریه پژوهشهای زراعی ایران را نخواهند داشت.
بحث‌ها و اصلاحات پس از انتشار
نشریه پژوهشهای زراعی ایران، این امکان را به خوانندگان می‌دهد تا نظرات و انتقادات خود را نسبت به مباحث علمی مطرح شده در مقالات آماده انتشار از طریق بخش "ارسال نظر در مورد این مقاله" در سایت نشریه و در صفحه مربوط به هر مقاله به سردبیر ارائه دهند. نظرات حداکثر تا یک ماه قبل از انتشار نهایی مقاله قابل بررسی هستند. در صورتی که نظرات ارسال شده برای بهبود مقاله مفید و کاربردی باشند، جهت اعمال تصحیحات به نویسنده مقاله منتقل شده و همچنین در ذیل بخش مراجع در صفحه مقاله مذکور نشان داده می‌شوند.
تقاضای تجدید نظر
اگر نویسندگان با تصمیم هیات تحریریه در خصوص مقاله خود مخالف باشند حق تجدید نظر خواهی را خواهند داشت. نویسندگانی که تقاضای تجدید نظر در خصوص تصمیم هیات تحریریه را دارند باید تقاضای خود را با سردبیر نشریه مطرح کنند. درچنین مواردی سردبیر مجدداً مقاله و نظرات داوران و هیات تحریریه را مورد بازبینی قرار داده و نظر خود را درخصوص پذیرش یا رد مقاله اعلام می‌کند و درصورت لزوم مقاله را برای اصلاحات بیشتر به نویسنده برگشت داده و یا برای بررسی مجدد به داور جدید ارسال می‌کند. تصمیم‌گیرنده نهایی در این مواقع سردبیر نشریه است.
نحوه درخواست تجدید نظر
نویسندگانی که تقاضای بررسی مجدد مقاله خود را دارند می‌توانند درخواست خود را از طریق ایمیل نشریه به نشانی cesc@um.ac.ir ارسال کنند. به کلیه درخواست‌ها ظرف سه روز کاری رسیدگی خواهد شد.
