اثر محلول‌پاشی آهن و اسید سالیسیلیک بر خصوصیات رشدی و عملکرد کنجد (Sesamum indicum L.) در شرایط کم‌آبیاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه تولیدات گیاهی، دانشکده کشاورزی، مجتمع آموزش عالی گناباد، گناباد، ایران

2 گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 پژوهشکده گیاهان و مواد اولیه دارویی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، تهران، ایران

چکیده

یکی از اثرات تنش خشکی بر هم زدن تعادل تغذیه‎ای در گیاهان است. کاربرد عناصر غذایی مانند آهن به‌صورت محلول‎پاشی به‌دلیل تأثیر در افزایش مقاومت به تنش‌های غیرزیستی می‌تواند در کاهش خسارت ناشی از کمبود آب مؤثر باشد. اسید سالیسیلیک یکی از تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی است که در افزایش تحمل گیاهان به تنش‎هایی هم‌چون خشکی مؤثر است. به‌منظور بررسی واکنش کنجد (Sesamum indicum L.) به خشکی به‎ویژه تأثیر محلول‌پاشی با آهن و اسید سالیسیلیک، آزمایشی در سال زراعی 1400-1399 به‎صورت اسپلیت‎پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‎های کامل تصادفی در مزرعه مجتمع آموزش عالی گناباد با سه تکرار انجام شد. سه سطح مختلف آبیاری (آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله گل‌دهی و از مرحله کپسول‌دهی تا انتهای فصل رشد) در کرت‌های اصلی، و محلول‌پاشی (یک میلی‎مولار) و عدم محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و ریزمغذی آهن (سه در هزار) به‌صورت فاکتوریل در کرت‎های فرعی قرار گرفتند. بیشترین ارتفاع بوته در شرایط کاربرد همزمان اسید سالیسیلیک و آهن در آبیاری کامل (82.66 سانتی‎متر) و کمترین ارتفاع بوته در تیمار عدم‎ کاربرد اسید سالیسیلیک و آهن و شرایط قطع آبیاری در مرحله گل‌دهی (42.66 سانتی‎متر) مشاهده شد. بیشترین تعداد دانه در کپسول در تیمار کاربرد همزمان محلول‌پاشی اسید سالیسیلیک و آهن در تیمار قطع آبیاری در مرحله کپسول‌دهی (56.66) و کمترین مقدار این صفت در شرایط عدم کاربرد اسید سالیسیلیک و آهن و تیمار قطع آبیاری در مرحله گل‌دهی (22.77 دانه در کپسول) به دست آمد. با قطع آبیاری در مرحله کپسول‌دهی و گل‌دهی، عملکرد دانه به‎ترتیب 39 و 55 درصد نسبت به آبیاری کامل کاهش یافت و محلول‌پاشی آهن باعث افزایش عملکرد دانه به‌میزان 18 درصد نسبت به عدم مصرف آهن شد. تیمار قطع آبیاری در مرحله کپسول‎دهی، محلول‌پاشی همزمان اسید سالیسیلیک و آهن و محلول‌پاشی جداگانه اسید سالیسیلیک و آهن، شاخص برداشت را به‌ترتیب 16، 7 و 6 درصد نسبت به عدم کاربرد محلول‌پاشی افزایش داد. به‎طور کلی، به نظر می‎رسد که محلول‎پاشی یک میلی‎مولار اسید سالیسیلیک و پنج در هزار آهن، اثرات منفی قطع آبیاری در مرحله گل‌دهی و کپسول‎دهی در کنجد را کاهش داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

©2025 The author(s). This is an open access article distributed under Creative Commons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0), which permits use, sharing, adaptation, distribution and reproduction in any medium or format, as long as you give appropriate credit to the original author(s) and the source.

مراجع

  1. Ahmadi, J., Seyfi, M. M., & Amini, M. (2013). Effect of spraying micronutrients Fe, Zn and Ca on grain and oil yield of sesame (Sesemum indicum) varieties. Crop Production, 5(3), 115-130. (in Persian) https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.2008739.1391.5.3.7.0
  2. Ahmed, N. J., & Ali, K. A. (2024). Influence of salicylic acid under different levels of drought stress on growth, yield, and chemical content in sesame crop. Passer Journal of Basic and Applied Sciences, 6(2), 344-350. https://doi.org/10.24271/psr.2024.448491.1537
  3. Alizadeh, M., Balouchi, H. R., & Yadavi, A. (2016). The effect of priming and irrigation water quality on seed and oil yield and yield components of two sesames (Sesamum indicum). Plant Productions, 39(2), 115-125. https://doi.org/10.22055/ppd.2016.12051
  4. Arvin, P., Vafabakhsh, J., & Mazaheri, D. (2018). Study of Plant Growth Promoting Rhizobacteria (PGPR) and drought on physiological traits and ultimate yield of cultivars of oilseed rape (Brassica). Journal of Agroecology, 9(4), 1208-1226. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/jag.v9i4.61808
  5. Ayobizadeh, N., Laei, G., Amini Dehaghi, M., Masood Sinaki, J., & Bidokhti, S. R. (2017). Effect of nanoFe and folic acid foliar application on yield and yield components of sesame varieties after wheat cultivation under drought stress conditions. Journal of Crop Production Research, 9, 283-312. (in Persian with English abstract)
  6. Ayoubizadeh, N., Laei, G., Amini Dehaghi, M., Masoud Sinaki, J., & Rezvan Bidokhti, S. (2020). Effect of drought stress and foliar nutrition of Fe nano-chelate and fulvic acid on grain yield and fatty acids composition in seed oil of two sesame cultivars. Journal of Crops Improvement, 22(2), 231-243. (in Persian) https://doi.org/10.22059/jci.2020.281730.2220
  7. Azhdar Afshari, M. A., Shekari, F., Afsahi, K., & Azimkhani, R. (2016). Effect of florial applied salicylic acid on dry weight, harvest index, yield and yield components of cowpea (Vigna unguiculata) under water deficit stress. EnvFemental Stresses in Crop Sciences, 9(1), 51-58. (in Persian). https://doi.org/10.22077/escs.2016.299
  8. Bahrani, A., & Pourreza, J. (2015). Effect of some micro and macro nutrients on seed yield and oil content of rapeseed (Brassica napus). International Journal of Chemical, EnvFemental and Biological Sciences, 3(1), 71-74.
  9. Bayat, S., Sepehri Zare, A., Abyaneh, H., & Abdollahi, M. R. (2010). Effect of salicylic acid and paclobutrazol on some growth characteristics and yield of maize in conditions of drought stress. Journal of Crops Ecophysiology, 2, 34-41. (in Persian).
  10. Bybordi, A., & Mamedov, G. (2010). Evaluation of application methods efficiency of zinc and Fe for canola (Brassica napus). Notulae Scientia Biologicae, 2(1), 94-103. http://dx.doi.org/10.15835/nsb213531
  11. Eskandari, H., Zehtab Salmasi, S., & Ghasemi-Golezani, (2010). Evaluation of water use efficiency and grain yield of sesame cultivars as a second crop under different irrigation regimes. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 20(1), 39-51. (in Persian). https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.24764310.1389.20.1.4.5
  12. Farahbakhsh, S., & Farahbakhsh, H. (2015). Effect of drought stress on yield and yield components of sesame cultivars under Kerman conditions (Sesamum indicum). Iranian Journal of Field Crops Research, 12(4), 776-783. (in Persian). https://doi.org/10.22067/gsc.v12i4.24390
  13. Ghassemi, S., Ghassemi-Golezani, K., & Zehtab Salmasi, S. (2019). Changes in antioxidant enzymes activities and physiological traits of ajowan in response to water stress and hormonal application. Scientia Horticulturae, 246, 957-964. https://doi.org/10.1016/j.scienta.2018.11.086
  14. Gholinezhad, E., & Darvishzadeh, R. (2015). Effect of mycorrhizal fungi on yield and yield components of sesame (Sesamum indicum) landraces under different irrigation levels. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 25(3), 119-135. (in Persian)
  15. Hafeez, Y., Iqbal, S., Jabeen, K., Shahzad, S., Jahan, S., & Rasul, F. (2017). Effect of biochar application on seed germination and seedling growth of Glycine max (l.) Merr. under drought stress. Pakistan Journal of Botany, 49(51), 7-13.
  16. Hailu, E. K., Urga, Y. D., Sori, N. A., Borona, F. R., & Tufa, K. N. (2018). Sesame yield response to deficit irrigation and water application techniques in irrigated agriculture, Ethiopia. International Journal of Agronomy, 2018(1), 5084056. https://doi.org/10.1155/2018/5084056
  17. Heidari, M., Goleg, M., Ghorbani, H., & Baradarn Firozabad, M. (2016). Effect of drought stress and foliar application of Fe oxide nanoparticles on grain yield, ion content and photosynthetic pigments in sesame (Sesamum indicum). Iranian Journal of Field Crop Science, 46(4), 619-628. (in Persian). https://doi.org/10.22059/ijfcs.2015.56811
  18. Heydarnejadiyan, H., Maleki, A., & Babaei, F. (2021). Effects of zinc nanofertilizer and salicylic acid on yield and yield components of fennel (Foeniculum vulgare) under drought stress conditions. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants Research, 37(1), 145-161. (in Persian). https://doi.org/10.22092/ijmapr.2021.351603.2853
  19. Hussain, M. A. M. M., Malik, M. A., Farooq, M., Khan, M. B., Akram, M., & Saleem, M. F. (2009). Exogenous glycinebetaine and salicylic acid application improves water relations, allometry and quality of hybrid sunflower under water deficit conditions. Journal of Agronomy and Crop Science, 195(2), 98-109. https://doi.org/10.1111/j.1439-037X.2008.00354.x
  20. IRICA. (2021). Annual statistics. https://irica.ir/index.php
  21. Jahan, M., & Amiri, M. B. (2018). Effective factors on water use efficiency in sesame, maize and common bean in response to salicylic acid under deficit irrigation condition. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 28(1), 249-266. (in Persian)
  22. Jahan, M., & Amiri, M. B. (2019). Effect of water superabsorbent levels, nutrition management and salicylic acid on soil characteristics, water use efficiency and morphological characteristics and yield of bean (Phaseolous vulgaris) in drought stress. Journal of Crop Production, 12(3), 1-20. (in Persian). https://doi.org/10.22069/ejcp.2019.14761.2108
  23. Jahan, M., Javadi, M., Hesami, E., & Amiri, M. B. (2021). Nutritional management improved sesame performance and soil properties: A function-based study on sesame as affected by deficit irrigation, water superabsorbent, and salicylic acid. Journal of Soil Science and Plant Nutrition, 21(4), 2702-2717. https://doi.org/10.1007/s42729-021-00557-2
  24. Kalantari, E., Armin, M., & Marvi, H. (2021). Effects of irrigation cut-off in different stages on yield and yield components of sesame cultivars. Crop Science Research in Arid Regions, 3(1), 151-162. (in Persian). https://doi.org/10.22034/csrar.2021.262665.1073
  25. Karamian Hasan Abadi, Z., Eisvand, H. R., Daneshvar, M., & Akbarpour, O. (2021). Study the effect of drought stress and Fe oxide nanoparticle foliar application on quantitative and qualitative traits of sesame (Sesamum indicum). EnvFemental Stresses in Crop Sciences, 14(2), 375-386. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22077/escs.2019.2645.1687
  26. Khan, M. I. R., Fatma, M., Per, T. S., Anjum, N. A., & Khan, N. A. (2015). Salicylic acid-induced abiotic stress tolerance and underlying mechanisms in plants. Frontiers in Plant Science, 6, 462. https://doi.org/10.3389/fpls.2015.00462
  27. Kazemi, K., Khajehosseini, M., Nezami, A., & Eskandari, H. (2016). The effect of seed priming on germination, yield and the quality of sesame gains under deficit irrigation. Agricultural Crop Management, 18(2), 373-388. (in Persian). https://doi.org/10.22059/jci.2016.56575
  28. Kolupaev, Y., Yastreb, T. O., & Miroshnichenko, N. N. (2011). Influence of salicylic and succinic acids on antioxidant enzymes activity, heat resistance and productivity of Panicum miliaceum Journal of Stress Physiology & Biochemistry, 7(2), 154-163.
  29. Mahmoodi Sourestani, M., Moghadam, E., & Firoozi, A. F. (2016). The effect of foliar application of iron on some biochemical and photosynthetic characteristics of holy basil (Ocimum sanctum). Iranian Journal of Horticultural Science, 47(3), 543-552. (in Persian). https://doi.org/10.22059/ijhs.2016.59816
  30. Mehrabi, Z., & Ehsanzade, P. (2011). A study on physiological attributes and grain yield of sesame cultivars under different soil moisture regimes. Journal of Crops Improvement, 13(2), 75-88. (in Persian). https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.83372008.1390.13.2.7.3
  31. Miura, K., & Tada, Y. (2014). Regulation of water, salinity, and cold stress responses by salicylic acid. Frontiers in Plant Science, 5, 4. https://doi.org/10.3389/fpls.2014.00004
  32. Nazar, R., Iqbal, N., Syeed, S., & Khan, N. A. (2011). Salicylic acid alleviates decreases in photosynthesis under salt stress by enhancing nitrogen and sulfur assimilation and antioxidant metabolism differentially in two mungbean cultivars. Journal of Plant Physiology, 168(8), 807-815. https://doi.org/10.1016/j.jplph.2010.11.001
  33. Pallavi, S., Reena, N., Surabhi, J., & Sahu, R. K. (2022). Morphological responses of pea (Pisum sativum Var. Kashi Nandni) to exogenous application of salicylic acid under water deficit stress condition. Biological Forum–An International Journal, 14(1), 1384-1388.
  34. Pandey, A. C., Sanjay, S. S., & Yadav, R. S. (2010). Application of ZnO nanoparticles in influencing the growth rate of Cicer arietinum. Journal of Experimental Nanoscience, 5(6), 488-497. https://doi.org/10.1080/17458081003649648
  35. Rajaie, M. (2022). Improving yield, yield components and the absorption of nutrients of wheat by growth stimulants under normal irrigation and drought stress. Iranian Journal of Field Crops Research, 20, 147-162. (in Persian with English abstract). https://dx.doi.org/10.22067/jcesc.2022.72226.1083
  36. Razmi, N., Ebadi, A., Daneshian, J., & Jahanbakhsh, S. (2017). Salicylic acid induced changes on antioxidant capacity, pigments and grain yield of soybean genotypes in water deficit condition. Journal of Plant Interactions, 12(1), 457-464. https://doi.org/1080/17429145.2017.1392623
  37. Rezaeichiane,, Khorramdel, S., Movludi, A., & Rahimi, A. (2017). Effects of nano chelated zinc and mycorrhizal fungi inoculation on some agronomic and physiological characteristics of safflower (Carthamus tinctorius L.) under drought stress conditions. Iranian Journal of Filed Crops Research, 15(1), 168-184. (in Persian). https://doi.org/10.22067/gsc.v15i1.49876
  38. Saudy, H. S., El–Samad, G. A. A., El–Temsah, M. E., & El–Gabry, Y. A. E. G. (2022). Effect of iron, zinc, and manganese nano-form mixture on the micronutrient recovery efficiency and seed yield response index of sesame genotypes. Journal of Soil Science and Plant Nutrition, 1-11. https://doi.org/10.1007/s42729-021-00681-z
  39. Shokri, S., Hooshmand, A., Golabi, M., Alemzade Ansari, N., & Struve, D. (2022). Effect of silica nanoparticles on yield of cucumber (Cucumis sativus) in Ahvaz region. Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 32(1), 279-292. (in Persian). https://doi.org/10.22034/saps.2021.44312.2624
  40. Soheili Movahhed, S., Khomari, S., Sheikhzadeh, P., & Alizadeh, B. (2020). Effects of drought stress and foliar application of boron and zinc on yield and some agronomic and morphological traits of spring type safflower (Carthamus tinctorius). Journal of Agroecology, 11(4), 1275-1291. (in Persian with English abstract) https://doi.org/10.22067/jag.v11i4.72028
  41. Wei, X., Liu, K., Zhang, Y., Feng, Q., Wang, L., Zhao, Y., Li, D., Zhao, Q., Zhu, X., Zhu, X., & Li, W. (2015). Genetic discovery for oil production and quality in sesame. Nature communications, 6(1), 8609. https://doi.org/10.1038/ncomms9609
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 بهمن 1402
  • تاریخ بازنگری: 09 اسفند 1403
  • تاریخ پذیرش: 21 اسفند 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 23 فروردین 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار