برآورد خلاء عملکرد سیب‌زمینی در استان خراسان رضوی و تعیین سهم آب و نیتروژن در آن با استفاده از رهیافت مدل‌سازی

جهان, محسن; نوری, محسن; خزاعی, حمیدرضا; نصیری محلاتی, مهدی; شجاعی نوفرست, کوروش; فلاح, محمدحسن

doi:10.22067/jcesc.2024.90184.1355

برآورد خلاء عملکرد سیب‌زمینی در استان خراسان رضوی و تعیین سهم آب و نیتروژن در آن با استفاده از رهیافت مدل‌سازی

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

² سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، خراسان رضوی، مشهد، ایران

10.22067/jcesc.2024.90184.1355

چکیده

خلاء عملکرد سیب‌زمینی در استان خراسان رضوی براساس شیوه‌نامه اطلس جهانی خلاء عملکرد و با استفاده از مدل SUBSTOR-Potato برنامه DSSAT برآورد شد. مدل گیاهی با استفاده از داده‌های دو آزمایش مزرعه‌ای که در شرایط محدودیت آب و نیتروژن طراحی و اجرا شدند و همچنین اطلاعات جمع‌آوری شده از سایر آزمایشات زراعی در مناطق موردمطالعه مورد واسنجی و ارزیابی قرار گرفت. استان بر اساس شیوه‌نامه اطلس جهانی خلاء عملکرد به سه ناحیه اقلیمی کشاورزی کلاستربندی شد. سپس، با استفاده از داده‌های آب‌وهوایی بلندمدت (2020-2011) و میانگین عملکرد واقعی هر ایستگاه، پتانسیل عملکرد برای هر ناحیه شبیه‌سازی شد و میزان خلاء عملکرد محاسبه گردید. در نهایت، در شرایط محدودیت‌های آب و نیتروژن، پتانسیل عملکرد مجدداً بررسی شد و سهم هر یک از این عوامل در ایجاد خلاء عملکرد تعیین گردید. بیشترین عملکرد پتانسیل در سطح استان مربوط به ناحیه یک و در شهرستان فریمان (در سال 2012) با مقدار 7/86 تن در هکتار برآورد گردید. کمترین مقدار عملکرد پتانسیل برای شهرستان بردسکن واقع در ناحیه اقلیمی 3 با مقدار 3/8 تن در هکتار برآورد شد. میانگین خلاء عملکرد در دوره آماری 10 ساله در ناحیه 1، 8/48 و در ناحیه 2، 7/31 تن در هکتار برآورد شد. میانگین تأثیر محدودیت آب و نیتروژن در ایجاد خلاء عملکرد سیب‌زمینی در ناحیه‌ یک به ترتیب، 1/12 و 18 تن در هکتار و در ناحیه 2 به ترتیب، 9/10 و 3/8 تن در هکتار بود. پُر کردن بخشی از خلاء عملکرد با توجه به شرایط اقلیمی هر ناحیه متفاوت است، با اینحال انتخاب رقم زراعی سازگار، تاریخ کاشت و تراکم بوته مناسب از جمله مهمترین گزینه های مدیریت زراعی به منظور جبران بخشی از خلاء عملکرد، صرف نظر از تفاوت های اقلیمی توصیه می شود.

کلیدواژه‌ها